Grootschalige handel en piraatvisserij bedreigt voortbestaan zeedieren

 

Van 3 tot en met 15 november 2002 hebben de 160 landen die in Santiago in Chili bijeenkomen voor de twaalfde CITES -conferentie een unieke kans bij te dragen aan het behoud van een aantal bijzondere zeedieren, zoals de walvishaai, de reuzenhaai, de tandvis en zeepaardjes. Het Wereld Natuur Fonds laat in een vandaag gepubliceerde internetfolder zien dat deze en andere zeedieren het risico lopen uit te sterven door ongereguleerde grootschalige handel en piraatvisserij.

 

© WWF-Canon / Jürgen FREUND   © WWF-Canon / Jürgen FREUND

Het CITES-verdrag heeft als doel te voorkomen dat de internationale handel in wilde dieren en planten het voortbestaan van deze dieren en planten bedreigt. De deelnemende landen kunnen de reikwijdte van het verdrag tijdens deze conferentie aanzienlijk vergoten door dieren in het verdrag op te nemen die tot nu toe eerder als producten werden gezien, dan als dieren die uit kunnen sterven. Bijna de helft van de in 2001 internationaal verhandelde hoeveelheid Patagonische tandvis, werd illegaal gevangen. De populaties van deze vissoort in de Zuidelijke Oceaan zijn hierdoor drastisch verminderd. Ook veel haaiensoorten staan onder grote druk. In het bijzonder de twee grootste soorten (de walvishaai en de reuzenhaai) zijn kwetsbaar voor overexploitatie, door hun langzame groei en trage voortplantingscyclus. Deze soorten hebben dan ook steeds meer te lijden van zowel bijvangst als van groeiende markten voor hun vinnen, vlees, kraakbeen en olie. Daarnaast is het Wereld Natuur Fonds bezorgd over het lot van zeepaardjes. Aan het begin van de jaren '90 werden alleen al in Azië per jaar bijna 16 miljoen van deze bijzondere diertjes gevangen voor consumptie. Gevolg hiervan is logischerwijs dat deze eveneens traag reproducerende diertjes steeds zeldzamer worden. "Van centimeters-lange zeepaardjes tot de gigantische (tot 20 meter lange) walvishaai, deze CITES-bijeenkomst kan bepalen of de mens verantwoordelijk wordt voor het uitroeien van deze bijzondere zeedieren', aldus Dr. Susan Lieberman, hoofd van de delegatie van het Wereld Natuur Fonds in Chili. "CITES is nog maar 27 jaar van kracht - iets meer dan de levensduur van de tandvis of de dwergvinvis - en ongeveer een kwart van de maximale levensduur van een walvishaai. Deze soorten kunnen zich niet zomaar herstellen van over-exploitatie en overheden zijn het aan toekomstige generaties verplicht om deze dieren te helpen beschermen tegen illegale en ongereguleerde internationale handel."

© WWF-Canon / Martin HARVEY   © WWF-Canon / KLEIN & HUBERT

CITES is het enige wereldwijde verdrag dat de internationale handel in dieren en planten reguleert. In de afgelopen decennia heeft CITES laten zien een effectief instrument te zijn om soorten als de Afrikaanse olifant voor uitsterven te behoeden. Nu onze oceanen geconfronteerd worden met doorlopende overbevissing en andere bedreigingen, moet CITES ook die dieren en planten beschermen die veelal eerder als producten, en als onuitputtelijke bronnen worden gezien, dan als soorten die uit kunnen sterven. Het Wereld Natuur Fonds vindt dat CITES een wereldwijd systeem moet opzetten voor het traceren van de internationale handel in bepaalde zeedieren. Aanname van de voorstellen om twee tandvissoorten en de walvishaai en de reuzenhaai op te nemen in het CITES-verdrag zou een belangrijke mijlpaal zijn in de ontwikkeling van CITES. Het zou de commercieel waardevolle visserij voor de eerste keer onder de beschermende paraplu van CITES brengen. Op de langere termijn ook winst voor de visserij-industrie, die baat heeft bij regulering van handel in waardevolle soorten.

© WWF / Morten LINDHARD   © WWF / Erkki SIIRILÄ

Controle op handel mahonie, haaien en zeepaardjes 15 november 2002 Mijlpaal voor VN-verdrag Tijdens de laatste uren van de CITES-conferentie in Santiago, Chili (over de handel in bedreigde dieren en planten) is ‘in hoger beroep’ een eerder besluit over bescherming van walvishaai en reuzenhaai herzien. Begin deze week haalden voorstellen om beide haaiensoorten te beschermen nét niet genoeg stemmen. Beide voorstellen werden vanochtend opnieuw in stemming gebracht, en haalden deze keer wel de benodigde 2/3 meerderheid. In de afgelopen dagen kregen Amerikaanse mahonie en alle soorten zeepaardjes al bescherming van Bijlage II van het CITES-verdrag (geen verbod, wel regulering van de internationale handel). Het Wereld Natuur Fonds ziet deze afspraken als een mijlpaal in de ontwikkeling van het verdrag. Bomen en vissen worden nu niet alleen als producten gezien, maar erkend als soorten die kunnen uitsterven. De emoties liepen in de laatste uren van de conferentie hoog op. Medewerkers van diverse internationale natuurbeschermingsorganisaties werkten samen met delegatieleden van verschillende overheden om andere landen te overtuigen van de noodzaak om de twee grootste vissoorten ter wereld (de walvishaai kan 20 meter lang worden en de reuzenhaai 10 meter) te beschermen tegen overbevissing. Beide (planktonetende) soorten hebben een trage levenscyclus en worden in grote aantallen uit het water gehaald of sterven ontdaan van hun vinnen een langzame dood. Die combinatie maakt dat populaties slinken en bescherming van deze diersoorten is dan ook van groot belang. Ook de walvishaai en de reuzenhaai staan nu op Bijlage II. Even historisch was het besluit om de internationale handel in Amerikaanse mahonie strikt aan banden te leggen. Nu het voorstel daartoe is geaccepteerd wordt de grootschalige, vaak illegale handel in mahonie gereguleerd door de internationale handel in deze boomsoort alleen toe te staan met een door het exportland verstrekte vergunning. Dit vergunningensysteem bevordert duurzaam gebruik. Op deze manier kan de boomsoort zowel voor de natuur als voor de industrie op de lange termijn behouden blijven. Het Wereld Natuur Fonds vindt dat het besluit om zeepaardjes en haaien in het verdrag op te nemen benadrukt dat de aangesloten landen erkennen dat commercieel verhandelde vissoorten regulering van de internationale handel nodig hebben om te overleven. Wat het Wereld Natuur Fonds betreft is dit een grote doorbraak voor de bescherming van vissoorten die te lijden hebben onder overexploitatie of slecht beheerde visserij. Een ander belangrijk besluit is dat het al geldende handelsverbod op grote Aziatische katten als de sneeuwluipaard en de nevelpanter beter zal worden gecontroleerd. Ook over de tandvis zijn concrete afspraken gemaakt over hoe betere bescherming van deze vissoort gerealiseerd kan worden, alhoewel de tandvis nog niet definitief in het verdrag is opgenomen. Het Wereld Natuur Fonds is tevreden over het feit dat het voorstel van een aantal landen uit Zuidelijk Afrika om de handel in ivoor weer toe te staan met behulp van jaarlijkse ivoorqouta is ingetrokken. De betreffende landen uit Zuidelijk Afrika hebben enorme ivoorvoorraden. Als alternatief is daarom afgesproken dat een eenmalige verkoop van ivoor plaats mag vinden in 2004, als aan een aantal strenge voorwaarden is voldaan. Volgens het Wereld Natuur Fonds kleeft er wel een risico aan dit besluit. Om aanwakkering van de illegale ivoorhandel te voorkomen zal de organisatie met de betrokken regeringen samenwerken, zodat geen ivoorverkoop plaatsvindt voordat de vereiste voorzorgsmaatregelen zijn getroffen. Tevredenheid was er ook over de weerstand tegen de poging van Japan om de handel in twee walvissoorten formeel heropend te krijgen. Japan staat bekend om de felle lobby, inclusief het kopen van stemmen. Ook in Chili was de stem van Japan duidelijk te horen, met name waar het zeedieren betrof. “Tijdens deze twaalfde CITES-conferentie hebben we meer politieke spelletjes gezien dan ooit tevoren. We zijn dan ook bijzonder blij dat een ruime meerderheid van de landen in staat is gebleken beslissingen te nemen vóór betere bescherming van bedreigde dieren en planten, ondanks de druk die soms werd uitgeoefend”, aldus Elies Arps die de conferentie namens het Wereld Natuur Fonds heeft bijgewoond. “Nu roepen we regeringen op om de belangrijke afspraken die gemaakt zijn goed uit te voeren en toe te zien op strikte naleving.” Voor meer info en het laatste nieuws: surf naar de site van het WNF: klik hier